Kategoria: Tendencje kina
NARRACJA OBRAZU MALARSKIEGO
Narracja obrazu malarskiego lub rzeźby — to zawsze przełamywanie struktury typowej. W literaturze lub w kinie natomiast rolę taką odgrywa rezygnacja z opowiadania. Co do muzyki, to jako czysto syntagmatyczna może ona modelować synchroniczny, niedyskretny obraz świata, jeżeli orientuje się na przedstawienie, opowiadanie zaś — jeżeli imituje strukturę mowy. Tak więc na współczesnej taśmie filmowej występują trzy typy opowiadania naraz: przedstawiające, werbalne i muzyczne (dźwiękowe). Zachodzące między nimi relacje mogą osiągać bardzo wysoki stopień złożoności. Brak jednej z odmian narracji, jej znacząca nieobecność (na przykład film bez podkładu muzycznego) bynajmniej nie upraszcza konstrukcji znaczeń, lecz jeszcze bardziej ją komplikuje.
ZNACZĄCE SEGMENTY TEKSTU
Ponadto następstwo znaczących segmentów tekstu może tworzyć strukturę narracyjną wyższego rzędu, czyli taką, w której segmenty tekstu przedstawiającego i słownego lub muzycznego połączone bywają nie jako różne poziomy jednego momentu, lecz jako następstwo różnych momentów, a więc jako narracja. Dodajmy jeszcze, że w narrację ustawicznie się wplata następstwo różnorakich skojarzeń pozatekstowych — społecznych, politycznych, historycznych, kulturowych litd. — w postaci m.in. cytatów (na przykład w Deszczu lipco* wym fresk renesansowy pełni rolę motta-cytatu, a odsyłający widza do wielorakich zjawisk kultury i historii podkład muzyczny — rolę „cudzego słowa” według terminologii Bachtina).
POWSTAJĄCA NARRACJA
Powstaje wtedy narracja na piętrze tak wysokim jak montaż różnorakich modeli kulturowych, niezależnie od tego, jakimi środkami filmowymi są one zrealizowane na konkretnej taśmie. Przykładem takiego montażu bloków kulturowych (ciekawszym chyba w zamyśle niż w realizacji) może być omawiana już Kobieta zamężna.Niewielka objętość tej książki zmusza do zaniechania szczegółowego omówienia tej problematyki i ograniczenia jej do jednego tylko aspektu: będziemy tu rozpatrywali nie cały zbiór elementów narracyjnych występujących we współczesnym barwnym filmie dźwiękowym, lecz tylko warstwę przedstawiającą, fotograficzną.Ograniczając w ten sposób badaną problematykę, elementy narracji filmowej można rozbić na cztery poziomy, przy czym będą to te same cztery poziomy, które występują w każdym ogólnym modelu narracyjnym.
POŁĄCZENIE ZNACZĄCYCH ELEMENTÓW
Połączenie elementów znaczących w jeden szereg może mieć dwojaki charakter. Może to być albo połączenie elementów funkcjonalnie podobnych, albo integracja elementów o różnych funkcjach strukturalnych. Za każdym razem będzie zachodził inny typ związku: w pierwszym wypadku — łączenie elementów równorzędnych, w drugim zaś — stosunek dominacji, uwarunkowania. Jasne jest, że zmieniać się będzie również intensywność związku: w pierwszym wypadku elementy są stosunkowo niezależne, dominacja natomiast zakłada ich nierozłączność. Inna istotna różnica — to obecność lub brak granicy szeregu: związek integracyjny zakłada odgraniczenie jednostki syntagmatycznej; związek przyłączający, kumulatywny daje natomiast szereg nieograniczony.
Loading ...
